سوند ادراری چیست؟

پیری و ناتوانی، انجام عمل جراحی و عدم توانایی برای رفتن به سرویس بهداشتی برای تخلیه ادرار، از جمله مواردی است که افراد را مجبور به استفاده از سوند ادراری می کند. بعید است که اطلاعات زیادی در مورد سوند مثانه داشته باشید، مگر اینکه قبلا از آن استفاده کرده باشید. برای بیشتر افراد گذاشتن سوند ادراری (سونداژ مثانه یا کاتتراسیون) در ابتدا ترسناک و دشوار به نظر می رسد، اما به محض اینکه این کار را انجام دهید و تکنیک گذاشتن را یاد بگیرید، مانند هر کار روزانه دیگری تبدیل به یک عادت می شود. حال با درمان مدیکال همراه باشید تا مطالبی در مورد سوند ادراری چیست، انواع سوند ادراری، عوارض سوند ادراری و قیمت سوند ادراری را برای شما توضیح دهیم.

 

سوند ادراری چیست؟

سوند ادراری یک ابزار پزشکی بصورت لوله نازک است که معمولا از مواد پلاستیکی نرم ساخته شده که وارد مثانه می شود. هنگامی که مثانه به طور طبیعی تخلیه نمی شود، از سوند مثانه برای تخلیه مثانه استفاده می شود. همانطور که پیش تر گفته شد به گذاشتن سوند در مثانه، کاتتریزاسیون یا سونداژ مثانه گفته می شود و این کار پس از جراحی، در زمان بستری شدن در بیمارستان، پیری و ناتوانی و عدم توانایی برای رفتن به سرویس بهداشتی انجام می شود. سوند ادرای در انواع و اندازه های مختلف است.

 

 

موارد استفاده از سوند ادراری

• انسداد در مجرای ادرار
• آسیب به مجرای ادرار
• بزرگ شدن پروستات در مردان
• مشکل مادرزادی
• سنگ کلیه، حالب یا مثانه
• ضعف مثانه یا آسیب عصبی
• وجود تومور
• آسیب نخاعی
• اسپینا بیفیدا
• مولتیپل اسکلروزیس (MS)
• بیماری پارکینسون
• دیابت
• سکته مغزی

 

همچنین توسط مراکز درمانی از سوند ادراری برای موارد زیر نیز استفاده می شود:

• اندازه گیری دقیق خروجی ادرار در افراد بدحال
• خلیه مثانه قبل، حین یا بعد از جراحی
• هنگام زایمان، برای تخلیه مثانه زنان پس از بی حسی اپیدورال
• برای رساندن دارو بصورت مستقیم به مثانه
• برای درمان بی اختیاری ادرار

 

 

انواع سوند

 

1. سوند ادراری ثابت (ساکن)

سوند ساکن که به آن سوند دائمی نیز می گویند، سوندی است که مدت طولانی تری در داخل بدن می ماند و دو نوع است. انتهای سوند که وارد مثانه می شود، برای جلوگیری از خروج سوند از مثانه، دارای یک بالون است که بوسیله آب استریل پر می شود. سوند ادراری ثابت (ساکن) دارای دو مدل است که نحوه قرار گیری هر کدام متفاوت است:

 

سوند ادراری فولی

سوند فولی معمولا از جنس لاستیک، پلاستیک (PVC) و سیلیکون ساخته می شوند. زمان تعویض این نوع سوند به جنس آن بستگی دارد که معمولا در نمونه سوند فولی PVC معمولا هر ٢ هفته، در نمونه سیلیکونی هر 29 روز و در نمونه آنتی باکتریال هر 3 ماه یکبار تعویض می شوند. این سوند دارای 2 راه و سه راه می باشد.

 

 

سوند ادراری سوپراپوبیک

این سوند از طریق یک سوراخ کوچک چند سانتی زیر ناف از طریق معده مستقیماً به مثانه وارد می شود توسط پزشک گذاشته می شود. این عمل در بیمارستان زمانی که فرد تحت بیهوشی عمومی موضعی یا سبک باشد انجام می شود. سوند ادراری سوپراپوبیک نسبت به سوند ادراری فولی راحت‌تر و کمتر احتمال ایجاد عفونت دارد.

 

عوارض سوند ادراری ثابت (ساکن)

• این نوع سوند باعث اسپاسم مثانه می شود و این مورد زمانی است که مثانه تلاش می کند قسمت بالون یوند را خارج کند. پزشک امکان دارد داروهایی را برای کاهش دفعات و شدت این اسپاسم ها تجویز کند.
• در زمان استفاده از این دو مدل سوند، ممکن است متوجه وجود باقی مانده در لوله کاتتر شوید که به آن انسداد می گویند. با این که این مورد طبیعی است، اما این رسوبات معدنی گاهی اوقات می توانند راه سوند را مسدود کرده و از تخلیه ادرار جلوگیری کنند.
• در صورت مسدود شدن سوند و یا در حال عبور لخته های خون، حتما و فوراً به پزشک یا مراکز درمانی مراجعه کنید.
• استفاده طولانی مدت از کتتر فولی یا سوپراپوبیک می تواند باعث درد و ناراحتی شود.

 

2. سوند ادراری نلاتون (کوتاه مدت)

سوند نلاتون (سوند ادراری یکبار مصرف) یک لوله نازک و قابل انعطاف است که در صورت نیاز برای تخلیه مثانه در مجرای ادرار وارد می شود و به محض خالی شدن مثانه دوباره خارج شده و دور انداخته می شود. سوند نلاتون بهترین نمونه برای استفاده توسط خود فرد است. حتی به کودکان هفت تا هشت ساله نیز می توان نحوه سوند گذاری نلاتون را آموزش داد. از سوند نلاتون در روز حدود 4 تا 6 بار، در همان فواصل زمانی که معمولاً به توالت می روید استفاده می شود. در زمان استفاده ازنلاتون بهتر است برای کاهش ناراحتی در حین جاگذاری از ژل روان کننده مانند ژل لوبریکانت استفاده شود. کتتر نلاتون کمتر از سوند دائمی باعث ایجاد عفونت می شود.

 

 

عوارض سوند ادراری نلاتون (کوتاه مدت)

• استفاده طولانی باعث عفونت باکتریایی UTIs (شيوه نگهداري ادرار توسط مثانه و دفع آن از مثانه) می شود.
• استفاده از سوند باعث دیدن خون در ادرار (هماچوری) می شود. هماچوری زمانی شایع است که فرد برای اولین بار از کاتتر متناوب استفاده می کند، اما دیدن خون مداوم در ادرار ممکن است نشان دهنده عفونت ادراری باشد. قرمز یا قهوه ای شدن ادرار بدلیل وجود گلبول های قرمز در ادرار است.
• استفاده متناوب از سوند باعث ایجاد سنگ مثانه می شود که این مورد در افراد استفاده کننده رایج است.
• افرادی که سوند نلاتون را به طور مکرر در طول چندین ماه استفاده می کنند، در معرض خطر بیشتری برای تنگی مجرای ادرار هستند. تنگی مجرای ادرار باعث باریک شدن مجرای ادرار می شود که می تواند در اثر وارد کردن های مکرر سوند ایجاد شود.

 

3. سوند ادراری خارجی (کاندوم شیت)

سوند خارجی یا کاندوم شیت یک وسیله کاندوم مانند است که روی آلت تناسلی مردانه قرار می گیرد. یک لوله به سوند متصل شده و ادرار را در کیسه تخلیه جمع آوری می کند. کاندوم شیت معمولاً برای مردان مبتلا به بی اختیاری توصیه می شود که انسداد یا احتباس ادراری را تجربه نمی کنند و خودشان می توانند به راحتی از سوند خارجی استفاده کنند. سوند خارجی معمولاً ناراحتی بسیار کمی نسبت به بقیه سوند ها دارند زیرا وارد مجرای ادرار نمی شوند. همچنین سوند ادراری خارجی زنانه وجود دارد، اما به دلیل ایمنی و اثربخشی پایین، به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند.

 

 

عوارض سوند ادراری خارجی (کاندوم شیت)

• کاندوم شیت در جمع آوری ادرار نسبت به نمونه های دیگر ضعیف تر است.
• آسیب به پوست اطراف و مخاط آلت تناسلی.
• سوند خارجی فقط برای استفاده کوتاه مدت مناسب است.
• استفاده طولانی باعث عفونت باکتریایی UTIs (شيوه نگهداري ادرار توسط مثانه و دفع آن از مثانه) می شود.
• استفاده طولانی باعث آسیب به آلت تناسلی به دلیل اصطکاک می شود.
• استفاده طولانی باعث انسداد در مجرای ادرار می شود.

 

علائم عفونت سوند

اجازه ورود به باکتری های خاص به بدن و ایجاد عفونت، از مهمترین عیب استفاده از کتتر می تواند باشد و حدود 75 درصد منبع عفونت های ادراری که افراد در بیمارستان به دست می آورند بدلیل استفاده از همین سوند ها می باشد. خطر و احتمال عفونت هنگام استفاده از سوند ثابت بالاتر از دیگر مدل های سوند است. در زیر مهمترین علائم عفونت سوند ادراری را مشاهده می نمایید:

• تکرر ادرار
• سوزش در هنگام ادرار
• داشتن تب و دمای بالا بدن
• درد در ناحیه پایین شکم یا کشاله ران

 

مراقبت از سوند ادراری در منزل بسیار مهم است، پس با رعایت و انجام موارد زیر می توانید علائم عفونت سوند ادراری را کاهش دهید:

•  قبل و بعد از سونداژ مثانه دست ها را با آب گرم و صابون بصورت کامل بشویید.
• شستشوی دو بار در روز پوست اطراف ورودی سوند با آب و صابون و تمیز نگه داشتن اطراف آن
• برای جلوگیری از مسدود شدن راه ورود به کیسه ادرار، مطمئن شوید که کیسه ادرار در زیر سطح مثانه قرار گیرد.
• بر روی سوند دراز نکشید، زیرا باعث مسدود شدن راه لوله ادرار می شود.
• مطمئن شوید که در لوله ادرار پیچ خوردگی وجد ندارد، زیرا بسته شده راه لوله می تواند خطر عفونت را افزایش دهد.
• هیدراته (متعادل کردن بدن) نگه داشتن بدن با مصرف هر 2 ساعت یکبار، یک یا دو لیوان مایع.

 

نیامدن ادرار بعد از کشیدن سوند

ممکن است تا 2 روز پس از برداشتن کتتر ادراری، مثانه و مجرای ادرار شما ضعیف باشد. توجه کنید که برای ادرار کردن به هیچ عنوان فشار نیاورید یا تلاش نکنید. برای اجابت مزاج زور نزنید و اجازه دهید ادرار خود به خود دفع شود.

 

از کدام سوند ادراری استفاده کنیم؟

سوند نلاتون بهترین نوع نسبت به بقیه سوندها برای تخلیه مثانه در زمانی است که نمی توانید به طور طبیعی ادرار کنید. برای استفاده روزانه یا طولانی مدت، نمونه نلاتون بی‌خطر است و خطرات رایجی مانند عفونت‌ ادراری، تنگی‌ مجاری ادرار، سنگ مثانه و … را به حداقل می‌رساند. سوند نلاتون (سوند یکبار مصرف) نزدیک به ادرار طبیعی است و به استفاده کننده کنترل و آزادی می دهد. این نوع سوند بهترین گزینه برای تخلیه مثانه پس از جراحی است.

برای خرید سوند ادراری و مشاهده انوع سوند می توانید از این لینک اقدام نمایید.

 

 

خلاصه

کتتر برای افرادی که در دفع ادرار مشکل دارند بسیار کاربردی می باشد. قبل از خرید سوند، شما باید با پزشک یا پرستار خود، در مورد نوع مناسب با نیازهایتان صحبت کنید. شما می توانید با رعایت بهداشت شخصی، روش های مراقبت از سوند ادراری در منزل و همچنین یادگیری طریقه استفاده از سوند یکبار مصرف، خطر عفونت سوند ادراری که یکی از عوارض رایج استفاده از آن است، را کاهش دهید. شما باید در صورت تجربه هر گونه درد یا ناراحتی مداوم در زمان استفاده و حتی بعد از آن، با یک متخصص پزشکی صحبت کنید تا توصیه هایی را برای استفاده راحت تر به شما انتقال دهند. قیمت سوند ادراری به مواردی مانند برند، جنس ساخته شده، کیفیت و غیره بستگی دارد.

منابع:

https://www.medicalnewstoday.com/articles/324187#intermittent-catheter