انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز چیست؟ علل، پیشگیری و درمان

در این مقاله از سایت درمان مدیکال به انحراف ستون فقرات خواهیم پرداخت، انحراف ستون فقرات را با نام اسکولیوز نیز می شناسند. این عارضه در واقع بدشکلی ستون فقرات است که در بزرگسالان منجر به تحلیل رفتن شکل طبیعی بدن و در شرایط حاد منجر به پارگی کمر می شود. این عارضه زمانی ظاهر می شود که مفصل ها و مهره های ستون فقرات به تدریج و در طول زمان منحرف شده باشند. تشخیص دیر هنگام این انحراف فرایند درمان را دشوار و گاها غیر ممکن می سازد. همانطور که به صورت مختصر توضیح دادیم هدف از تحریر این محتوا معرفی بیماری انحراف ستون فقرات است. علاوه بر این ما در طول این محتوا به بررسی علل و علائم این بیماری و انواع آن خواهیم پرداخت. همچنین انواع ورزش برای صاف شدن ستون فقرات را معرفی خواهیم کرد. توصیه می کنیم تا پایان این محتوا ما را همراهی کنید؛ تا پاسخ پرسش های خود را در این باره به دست آورید.

انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز چیست؟

همانطور که در قسمت مقدمه به صورت مختصر اشاره کردیم انحراف ستون فقرات به معنی بدشکلی ستون مهره ها است. ستون فقرات انسان به صورت طبیعی دارای 24 مهره است. این مهره ها توانایی حرکت دارند. مهره ها و دیگر مفاصل زیر مجموعه ستون فقرات، به وسیله رباط ها به یکدیگر متصل می شوند. وجود رباط ها موجب افزایش انعطاف ستون فقرات می شود. هر مهره موجود در ستون فقرات دارای یک دیسک در جلو و دو مفصل فاست در عقب است. در واقع هر مهره از یک ساختار سه مفصلی تهیه شده است.

برخلاف دانسته های عموم که ستون فقرات را کاملا صاف در نظر میگیرند؛ این ستون دارای مقدار مشخصی انحنا است. وجود این انحنا باعث برقراری تعادل هنگام راه رفتن و توانایی ایستادن روی استخوان ران و لگن است. ستون فقرات در قسمت گردن به سمت فک انحنا پیدا می کند. همچنین در قسمت کمر به سمت داخل و در راستای قفسه سینه به بیرون انحنا دارد. هر گونه بد شکلی در ظاهر ستون فقرات را انحراف ستون فقرات می نامند. در ادامه توضیحات بیشتری در این باره بیان خواهیم کرد.

علت انحراف ستون فقرات یا کجی ستون فقرات

وقتی در مورد علل ایجاد انحراف ستون فقرات صحبت می کنیم، نمی توانیم علت و دلیل مشخصی برای آن ذکر کنیم. بسیاری از سوالات در این باره بدون جواب باقی می مانند. به طور کلی چهار نوع انحراف ستون فقرات وجود دارد. این چهار نوع شامل اسکولیوز مادرزادی، اسکولیوز عصبی و عضلانی، اسکولیوز نو پدید بزرگسالان و ایدیوپاتیک هستند. نوع ایدیوپاتیک این بیماری فقط در کودکان مشاهده می شود. این نوع از انحراف ستون فقرات ممکن است در بزرگسالان نیز مشاهده می شود. سه نوع اول این بیماری علت شناخته شده دارند. علل شناسایی شده برای این بیماری، فقط بیست درصد از تمام موارد تشخیص انحراف ستون فقرات را تشکیل می دهد. این در حالی است که 80 درصد موارد شناسایی شده این بیماری بدون علت خاصی بروز می کنند. بنابراین 80 درصد موارد تشخیص این بیماری را ایدیوپاتیک می دانند. منظور از ایدیوپاتیک این است که بروز این بیماری بدون علت مشخص و شناخته شده است.

انواع انحراف ستون فقرات

ما در بالا توضیح دادیم، بیماری ستون فقرات چهار نوع مشخص دارد. این چهار نوع به شرح زیر می باشند.

• اسکولیوز مادرزادی: همانطور که از نام این بیماری پیدا است، آن را یک عارضه مادرزادی می دانند که افراد در بدو تولد به آن مبتلا هستند. به کمک پیشرفت های به دست آمده در علم پزشکی، می توان دلیل ایجاد این اختلال در تشکیل استخوان ها و ستون فقرات را تا حدود زیادی توضیح داد. اما متخصصین نمی توانند دلیل اصلی این که چرا افراد با ناهنجاری ستون فقرات متولد می شوند را توضیح دهند. در انحراف ستون فقرات مادرزادی ترتیب و شکل مهره های تشکیل دهنده ستون فقرات یکسان و مشابه نیست. به طور مثال اگر فرض بدانیم تمام مهرهای ستون فقرات به شکل دایره کنار یکدیگر قرار می گیرند، در انحراف ستون فقرات مادرزادی یک مهره با شکل مربع یا مثلث مشاهده می شود. این تفاوت در اشکال مهره ها موجب بروز انحراف ستون فقرات مادرزادی می شود.
• اسکولیوز عصبی عضلانی: در این نوع از انحراف ستون فقرات عضلات و ماهیچه هایی که به کنترل ستون فقرات کمک می کنند توانایی خود را از دست می دهند. ابتلا به برخی بیماری های دیگر می تواند موجب بروز اسکولیوز عصبی عضلانی گردد. از جمله این بیماری ها می توان به فلج مغزی، دیستروفی عضلانی و اسپینا بیفیدا اشاره نمود. به طور کلی می توان گفت این نوع از انحراف ستون فقرات در بیشتر موارد یک بیماری ثانویه است. منظور از این امر این است که این عارضه در اثر بروز بیماری دیگری مانند آن چه در بالا ذکر کردیم ایجاد می شود.
• اسکولیوز نو پدید بزرگسالان: پیش از آن که در خصوص این نوع از انحراف ستون فقرات صحبت کنیم لازم است ذکر کنیم سن شایع برای بروز این بیماری بین ده تا هجده سالگی است. بنابراین نوجوانان و جوانان بیش از سنین دیگر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. حدود 5 درصد از بزرگسالان ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. در میان بزرگسالان نیز شیوع این بیماری در زنان بیش از مردان است. برای این که چرا در زنان ظهور این بیماری بیش از مردان است دلیل قانع کننده و علمی وجود ندارد. اما طبق برخی فرضیات پزشکی بروز این بیماری در زنان می تواند مربوط به بلوغ زودرس و وضعیتی آن ها باشد. وضعیت جسمی زنان به گونه ای است که تمایل به رشد بیشتر در مدت زمان کمتر دارند.

در حالت کلی وقتی صحبت از انحراف ستون فقرات ایدیوپاتیک می کنیم، منظور این است که دلیل مشخصی برای بروز این بیماری نمی توان معرفی کرد. چنین بیماری هایی ممکن است به چند دلیل متغیر ایجاد شوند. به طور مثال این دلایل متغیر می توانند اختلال در ترشح هورمون ها، عدم تعادل ماهیچه ای، بیماری های ژنتیکی ناشناخته و کم شناخته شده باشند. با این وجود برخی انواع دیگر اسکولیوز را می توان به شرح زیر نام برد. دژنراتیو، آسیبی، پاتولوژیک و ایدیوپاتیک بزرگسالان. انحراف ستون فقرات دژنراتیو به علت کهولت سن اتفاق می افتد. اسکولیوز آسیبی همانطور که از نام آن پیدا است در صورت آسیب های شدید جسمی ممکن است بروز یابد. اسکولیوز پاتولوژیک هنگامی ظاهر می شود که ستون فقرات تحت فشار زیاد قرار می گیرد. آخرین نوع ذکر شده نیز می تواند در همه افراد، در هر سنی و با هر جنسیتی ظاهر شود. ظهور این عارضه بسیار نادر گزارش شده است.

روش های درمان انحراف ستون فقرات

قبل از این که به درمان این بیماری و هر نوع بیماری دیگری بپردازیم لازم است ابتدا آن ها را به درستی تشخیص دهیم. پزشک ارتوپد متخصصی است که وجود این بیماری را در فرد تشخیص می دهد. برای صحت تشخیص این بیماری ضرورت دارد از تصویربرداری اشعه ایکس استفاده کرد. تصویربرداری مکان، جهت و حتی زاویه انحراف ستون فقرات را مشخص خواهد کرد. گاها ممکن است پزشک متخصص از MRI و اسکن توموگرافی کامپیوتری برای تشخیص دقیق این عارضه استفاده کند. پس از تشخیص پزشک مبنی بر این که فرد مبتلا به انحراف ستون فقرات است می توان با توجه به نوع انحراف و شدت آن از روش های درمانی مختلف بهره مند شد. از جمله روش های درمانی برای بهبود و رفع این عارضه می توان به موارد زیر اشاره نمود.

• داروها
• بریس ها
• انجام تمرینات مخصوص
• جراحی

در صورتی که پزشک از درمان دارویی برای بهبود انحراف ستون فقرات بهره ببرد در اولین تجویز می تواند از پاراستامول استفاده کند. در صورتی که نتیجه دلخواه از تجویز این دارو حاصل نگردد می توان از داروهای غیر استروئیدی استفاده کرد. داروهای غیر استروئیدی که خاصیت ضد التهابی دارند مانند ایبوپروفن گزینه مناسبی می توانند باشند. همچنین اگر تشخیص پزشک به گونه ای باشد که کمبود کلسیم و پوکی استخوان را عامل بروز انحراف ستون فقرات می داند. شما می بایست با تجویز پزشک از مکمل های خوراکی حاوی کلسیم استفاده کنید. هنگامی که انحراف ایجاد شده در ستون فقرات بیش از 20 درجه باشد برای جلوگیری از شدت یافتن آن از بریس مناسب با کمر بیمار استفاده می کنند. همانطور که ذکر کردیم بریس ها خاصیت درمانی ندارند، بلکه از شدت یافتن انحراف جلوگیری می کنند.

همچنین می توان با انجام مداوم یک سری حرکات ورزشی مخصوص، این عارضه را بهبود بخشید. به همان اندازه که درست انجام دادن حرکات ورزشی می تواند موجب بهبود انحراف ستون فقرات گردد. انجام نادرست آن ها می تواند وخامت بیماری را بیشتر کرده و پزشک را مجبور به استفاده از دیگر روش های درمانی مانند جراحی کند. تجویز جراحی برای درمان انحراف ستون فقرات به ندرت انجام می شود. به این دلیل که جراحی خطرات بسیاری برای بیمار به همراه دارد. انواع گزینه های جراحی برای درمان انحراف ستون فقرات شامل موارد زیر می باشند.

• رفع فشار از روی دیسک ها
• جراحی فیوژن ستون مهره ها

ورزش های مناسب برای صاف شدن ستون فقرات

یکی از روش های درمان برای انحراف ستون فقرات انجام تمرینات و حرکات ورزشی مخصوص است. انجام مداوم و دقیق حرکات ورزشی می تواند منجر به درمان و تنظیم انحراف موجود در ستون فقرات بیمار گردد. برخی از ورزش های مناسب برای بهبود این عارضه به شرح زیر می باشند.

• بالا کشیدن یک دست و یک قدم به عقب: گاها اتفاق می افتد که انحراف ستون فقرات موجب بلندتر شدن یک پا می شود. برای این منظور بیمار می تواند از حرکت لانگز استفاده کند. پای بلندتر را جمع کنید و پای مخالف را با دست به سمت زمین بکشید.
• کشش به وسیله توپ: یک توپ بزرگ را در میان لگن و قفسه سینه خود قرار دهید. به گونه ای بایستید که تمام وزن شما روی توپ باشد. پاها و دست های خود را بکشید. این تمرین را در طول روز حداکثر سه مرتبه انجام دهید.
• پلانک: در حالت پلانک روی زمین قرار بگیرید، کمر و باسن را به سمت بالا برده به گونه ای که پاشنه پا به طور کامل روی زمین قرار بگیرد. پس از قرار گیری پاشنه پا روی زمین، بدن خود را به عقب بکشید.

کمربند طبی انحراف ستون فقرات

استفاده از کمربندهای طبی برای بهبود انحراف ستون فقرات در دو حالت توصیه می شود.

• زاویه انحراف ستون مهره ها کمتر از 25 درجه باشد، اما در مدت زمان مشخص چند ماهه این انحراف بیش از 5 درجه افزایش یابد.
• زاویه انحراف حداقل 25 درجه باشد. فرد بیمار به بلوغ جسمانی نرسیده و تا تشکیل کامل ستون مهره ها مدت زمان زیادی لازم است.

به طور کلی در صورتی که بیمار از نظر رشد استخوانی به بلوغ رسیده باشد استفاده از کمربندهای طبی توصیه نمی شود زیرا به درمان عارضه کمکی نخواهند کرد. هدف پزشک از تجویز این کمربندها ایجاد یک عامل اصلاح کننده برای ستون فقرات است. در واقع این کمربندهای طبی میزان فشار در قسمت داخلی ستون فقرات را کاهش می دهند. در حالی که میزان فشار وارد شده به قسمت بیرونی را افزایش می دهند. کمربندهای طبی مختص انحراف ستون فقرات انواع متعددی دارند. کمربندها را به دو دسته تمام وقت و شبانه تقسیم می کنند. در زیر به برخی از آن ها اشاره خواهیم کرد.

• ویلمینگتون
• بوستون
• میلواکی
• چارلستون
• پراویدنس

صحبت پایانی

ما در طول این محتوا به معرفی کامل بیماری انحراف ستون فقرات و انواع آن پرداختیم. ما ذکر کردیم در 80 درصد موارد تشخیص این بیماری دلیل مشخصی برای بروز آن وجود ندارد. با این حال پس از تشخیص این بیماری و شدت آن از سوی پزشک متخصص امکان اقدام برای درمان آن وجود دارد. روش های درمانی متعددی برای رفع این بیماری وجود دارد که در طول محتوا به آن ها اشاره شد و توضیحاتی نیز در مورد آن ها ذکر شد. از میان روش های درمانی بیان شده برای این عارضه استفاده از جراحی بسیار نادر است. همچنین کم خطرترین و ایمن ترین روش درمانی برای این بیماری انجام ورزش برای صاف شدن ستون فقرات است. ما در طول این محتوا برخی از حرکات موثر برای بهبود این بیماری را نام برده و توضیح دادیم. در پایان می توانیم ذکر کنیم شما مخاطب گرامی با مطالعه این محتوا اطلاعات مفید و موثری در ارتباط با انحراف ستون فقرات به دست خواهید آورد.