رطوبت سنج چیست؟
قبل از آنکه شما عزیزان را با انواع رطوبت سنج آشنا نماییم بهتر است بدانید که رطوبت سنج چیست. در حقیقت رطوبت سنج (هیگرومتر) ها دستگاه هایی برای اندازه گیری مقدار بخار آب موجود در گاز هستند. در صنایع مختلف مقدار رطوبت و کنترل آن بسیار اهمیت دارد، اگر رطوبت دستگاه مورد نظر یا محیط از مقدار معینی خارج شود، توانایی تحت تاثیر گذاشتن بر روی تمام فرآیند کار و حاصل شدن نتیجه ای متفاوت از آنچه در نظر دارید را دارد. در ادامه با درمان مدیکال همراه باشید تا نکات مهمی را در این باره در اختیارتان قرار دهیم.
انواع رطوبت سنج
برای اینکه رطوبت سنج را بشناسید باید با انواع رطوبت سنج آشنا شوید.
دستگاه دیجیتال ثابت یا رومیزی، استفاده به صورت رومیزی یا با قابلیت نصب بر روی دیوار. جهت اندازه گیری دما و رطوبت در محیطی محصور، مانند بیمارستان، آزمایشگاه و دفتر کار یا محیطی کاری در صنعت استفاده می شود. این دستگاه ها معمولا قابلیت کالیبره در برخی از سنسور ها را ندارند و مجهز به سنسورهای سر خود هستند.
یکی دیگر از انواع رطوبت سنج، دیجیتال حرفه ای و صنعتی است. در بعضی مدل های حرفه ای و صنعتی رطوبت سنج، کالیبره سنسورهای رطوبت و دما وجود دارد. همچنین در بعضی از مدل های این دستگاه، می توانید بیشترین و کمترین میزان را ثبت کنید و یا ست پوینت برای آلارم را تنظیم کنید. این دستگاه های آزمایشگاهی را با توجه به نوع پرآب می توان به دو دسته «پراب سرخود» و «پراب جدا» تقسیم کرد.
رطوبت سنج جامدات: تجهیزاتی که مقدار رطوبت جامدات را مانند گچ، چوب، خاک، بتن و کاغذ را اندازه می گیرند و به آن نم سنج یا جامدات می گویند.
کاربرد رطوبت سنج
انواع رطوبت سنج در محیط های کارگاهی و آزمایشگاهی مانند مرغداری ها مخصوصا در دستگاه جوجه کشی، پرورش قارچ و گلخانه ها از اهمیت زیادی برخوردار هستند. مثلا دانستن رطوبت جایی که زندگی می کنیم در فصل سرما خیلی مهم است و اگر هوا خشک شود، سبب بوجود آمدن مشکلات تنفس می شود. زیاد بودن رطوبت هم مشکلات دیگری به همراه دارد. بعضی از کاربرد های انواع رطوبت سنج عبارت اند از:
1 – شبیه سازی الکترونیکی
2 – نظارت و کنترل بر روی محل و اماکن نگهداری موادغذایی
3 – آنالایزر محیط
4 – محیط های کاری الکترونیکی و کامپیوتری
5 – گلخانه
6 – کنترل فرایند گازی در کارخانه ها
نحوه کار رطوبت سنج
انواع رطوبت سنج چگونه کار می کنند؟ قبل از پاسخ به این سوال باید این را بدانید که سنسورهای رطوبت سنج، اغلب در دو مدل آنالوگ و دیجیتال که رایج هستند، در بازار عرضه می شوند. مدل های آنالوگ دارای عقربه و علائم رنگی متفاوت برای تعین مقدار رطوبت هستند. ولی مدل دیجیتال صفحه نمایش هایی دارند که مزیت مناسبی برای خواندن اطلاعات به حساب می آیند.
انواع رطوبت سنج گلخانه
گلخانه محیط دیگری است که استفاده از دماسنج و انواع رطوبت سنج در آن خیلی مهم است. تامین شرایط پایدار و مطلوب از نظر نور، دما، خاک و هوا اصلی ترین عامل های نمو و رشد گیاهان گلخانه ای هستند. کمبود هر یک از این ها باعث کندی و توقف در رشد و نمو گیاه مورد نظر می شود. از طرفی هم گیاهان جوان گلخانه احتیاج به مراقبت و حفاظت در برابر عوامل نامساعد دارند، تا رشد کنند.
نم سنج های دیجیتال یا انواع رطوبت سنج ها یا آنالوگ های محیطی، تنها وظیفه انداره گرفتن پارامتر نم را برعهده دارند. ترموگراف های رطوبت و دما تجهیزات دیگر پایش عامل های محیط هستند که از طریق مهندس ها برای سنجیدن دما و رطوبت در گلخانه پیشنهاد می شوند. این دستگاه ها با نمایش مقدارهای محیطی رطوبت و دما به شیوه Psychrometric chart ( نمودارهای سایکرومتریک) کمک زیادی در رشد و نمو گیاهان به مهندسان کشاورزی می کنند. کنترلرهای رطوبت و دما یا کیفیت سنج هوا، دارای نمودار تغییرات، اندازه گیری رطوبت دما، کنترل تجهیزات و یا تجهیزات رطوبت ساز و رطوبت گیر هستند.
انواع رطوبت سنج خاک
رطوبت سنج دیجیتال در حقیقت یکی از انواع رطوبت سنج است برای سنجیدن میزان رطوبت خاک و مقدار آب در خاک. این دستگاه در دو مدل عقربه ای و دیجیتال می باشد. این دستگاه قابلیت اندازه گیری کردن رطوبت خاک، اندازه گیری دمای خاک، اندازه گیری کردن پی اچ خاک و اندازه گیری میزان شدت نور خورشید دارد که همه به صورت جداگانه و در یک دستگاه است. آب و رطوبت در خاک مواد معدنی و املاحی که در خاک است را در خود حل می کند و محلولی را فراهم می کند که برای تغذیه گیاهان بسیار مهم است. این رطوبت سنج خاک، سیسستم بسیار هوشمندی دارد که رطوبت انواع خاک های باغبانی،خانگی و کشاورزی را تشخیص می دهد.
انواع رطوبت سنج چوبی
یکی از دلایل تاب برداشتن کابینت، برآمدگی و فرورفتگی کفپوش چوبی، کج شدن میزهای نهار خوری، تخریب شدن ابزار چوبی و … این است که مواد استفاده شده در آنها یعنی چوب رطوبت مناسبی نداشته است. برای حل این مشکل باید اول چوب را خشک کنید و باید از رطوبت سنج استفاده کنید. رطوبت سنج الکتریکی میزان رطوبت در قطعات چوبی را به طور غیر مستقیم و با اندازه گیری کردن خواص الکتریکی چوب اندازه میگیرد.
این دستگاه به انواع رطوبت سنج بدون سوزن و سوزنی دسته بندی می شود. 1 – رطوبت سنج سوزنی با نام های تخریبی و نفوذی نیز شناخته می شوند. دو سوزن یا یک سوزن فلزی دارد که برای اندازه گیری باید به طور فیزیکی به چوب نفوذ پیدا کند و وقتی وارد چوب شد جریان الکتریکی بینشان برقرار می شود.
میزان مقاومت در وقت حرکت جریان بین سوزنها، وضعیت رطوبت را نشان می دهد. هرچقدر چوب مرطوب باشد، مقاومت کمتری در برابر جریان دارد. هر چقدر چوب خشک تر باشد، مقاومت الکتریکی بیشتری دارد. چون آب رسانای جریان الکتریکی است. دقت این رطوبت سنج تحت تاثیر ترکیب شیمیایی طبیعی چوب و تغییرات آن قرار می گیرد. دانسیته چوب تاثیری بر روی جریان الکتریکی ندارد. ولی می تواند باعث اختلال در فرو رفتن سوزن ها به چوب بشود.
رطوبت سنج بدون سوزن
انواع رطوبت سنج بدون سوزن از یک پد حسگر استفاده کرده که در تماس با چوب کار می کند. ولی به طور فیزیکی مانند رطوبت سنج سوزنی نمی شکند، به آن آسیب نمی رساند و در آن فرو نمی رود. اغلب این رطوبت سنج چوب را در محدوده ضخامت 0.6 تا 2 سانتی متر می تواند اندازه گیری کند. روش کار این دستگاه به این شیوه است که با قرار گرفتن پد حسگری و با امواج الکترومغناطیسی بر سطح چوب کار می کند. در این دستگاه امواج الکتریکی توسط فرکانس الکترومغناطیس ارسال شده و در ناحیه زیر پد یک میدان الکترومغناطیسی به وجود می آید. موج هایی که حسگر در میدان ارسال می کند، باعث برانگیختگی موج های قابل تشخیص حسگر می شوند.
تغییر اطلاعات حرکت امواج با درصد رطوبت رابطه دقیق دارد و باعث خوانش دقیق می شود. این رطوبت سنج ها «رطوبت سنج بدون تخریب و بدون سوزن» نام دارند. زیرا همانطور که در متن بالا گفته شد، سوزنی برای تخریب و آسیب به چوب ندارد. پیش از رطوبت سنج های الکتریکی شیوه آزمایشگاهی سنجیدن رطوبت بیشترین کاربرد را داشت. در این روش وزن نمونه ای از چوب را اندازه گیری می کنند سپس به مدت 24 ساعت آن را در یک آون با درجه 3 ± 103 سانتی گراد قرار داده و دوباره وزن آن اندازه گیری می شود. در آخر با فرمول درصد رطوبت، مقدار رطوبت چوب را محاسبه می کنند.
انواع رطوبت سنج صنعتی
در برخی از صنایع یکی از مهمترین دغدغه های صنعت، اندازه گیری رطوبت به وسیله انواع رطوبت سنج می باشد. زیرا با بالا رفتن رطوبت در بعضی موارد ممکن است آسیب جدی به محصولات وارد شود مخصوصا انبارداری برخی محصولات که اغلب مواد غذایی هستند کنترل کردن رطوبت یکی از موارد مهم است و یکی از سنسور های صنعتی سنسور رطوبت است. رطوبت به سه صورت نسبی و مطلق و نقطه شبنم در صنعت اندازه گیری می شود. انواع سنسور های رطوبت:
1 – سنسور رطوبت مقاومتی
2 – سنسور رطوبت حرارتی
3 – سنسور رطوبت خازنی
سنسورهای انواع رطوبت سنج، اندازه گیری رطوبت نسبی محیط را برعهده دارند.درون این سنسور ها اغلب یک سنسور دما و یک سنسور رطوبت با هم قرار گرفته است. سنسورهای رطوبت، دما و رطوبت را اندازه می گیرند و خروجی را به شیوه یک سیگنال الکتریکی که رله و یا مقدار های آنالوگ 4 تا 20 میلی آمپر یا 0 تا 10 ولت باشد به سیستم ارسال می کنند. سنسورهای رطوبت به سه دسته کلی از نظر نوع اتصال تقسیم می شوند:
1 – سنسور رطوبت کانالی(داکتی)
2 – سنسور رطوبت کابلی
3 – سنسور رطوبت دیواری
مهمترین کاربردهای سنسورهای رطوبت:
1 – ایستگاه اقیانوس شناسی و هواشناسی
2 – اتاق مرکز و سرور داده ها
3 – تنظیم خودکار منبع سرمایشی و گرمایشی و دما در اتومبیل ها
این رطوبت سنج های صنعتی بسته به پرآب جدا یا سر خود باشند، در صنعت استفاده می شوند. در بعضی مدلها هم امکان کالیبره شدن دارد هم امکان تنظیم ماکزیمم و مینیمم آلارم و رطوبت در مواقع رد شدن از حد مجاز را دارند.
انواع رطوبت سنج خانگی
با پیشرفت تکنولوژی در ادارات و منازل مسکونی استفاده از تجهیزات و دستگاه های قابل حمل و کوچک مثل دماسنج و انواع رطوبت سنج امری ضروریست. اصلی ترین دلیل استفاده از رطوبت سنج جلوگیری از رشد انگل ها و قارچ ها و خشکی بیش از حد است که سبب بروز بیماری ها می شود. سنجش رطوبت در گذشته با استفاده از روش های مختلفی سنجیده می شد . اما امروزه از بهترین رطوبت سنج های آنالوگ و دیجیتال برای سنجیدن استفاده می شود. در مصارف خانگی دماسنج و رطوبت سنج به همراه هم طراحی شده اند که می توان به صورت دو کاره از آن استفاده کرد.
در پایان اگر تجربه ای در رابطه با استفاده از انواع مدل های رطوبت سنج دارید با ما و دیگر خوانندگان این مقاله به اشتراک بگذارید.